Şap Hastalığı Nedir? Nasıl Bulaşır

 

 Şap hastalığı, ülkemizde tedavisine özel olarak çalışılıyor. Canlı hayvan ve hayvansal ürün ticaretini negatif etkileyen bulaşıcı bir hastalıktır. Çoğu zaman hayvan pazarlarında bulaşıcı bir hal aldığı düşünülen Şap Hastalığı, yaygın olarak direk temasla geçmektedir. Peki, çoğunlukla denetim altına alınsa da süre zaman ülkemizde gündeme gelen Şap Hastalığı nedir ve nasıl bulaşır?

Şap Hastalığı Nedir?

Şap hastalığı, ülkeler arası canlı hayvan ve hayvansal ürün ticaretini olumsuz yönde etkileyen, büyük ekonomik kayıplara neden olan, çift tırnaklı hayvanların akut ve çok bulaşıcı viral bir hastalığıdır.

Direk temas, enfekte ve duyarlı hayvanlar arasında en yaygın bulaşma formudur. Şap hastalığı mihraklarının yaklaşık %95' inde bulaşma direk temasla olur. Birbirlerine çok yakın mesafede bulunan hayvanlar arasında oluşan aoresol bulaşma direk temasın en önemli yoludur. Şap virüsu hayvanların soludukları havada enfeksiyondan beş gün sonrasına kadar bulunabilmektedir. Solunan havada domuzların, sığır ve koyunlara oranla daha fazla virüs çıkardıkları tespit edilmiştir. Sığırlar geniş solunum hacimleri ile hava yolu ile enfeksiyona en duyarlı olan hayvanlardır.

Şap hastalığının en önemli epidemiyolojik özelliklerinden birisi de virüsün hava yolu ile çok uzak mesafelere taşınması nedeniyle hastalığın yayılmasıdır. İnsan ve hastalığın konakçısı olmayan hayvanlar (kuşlar, fareler, vs.), kontamine materyaller (yem, ot, su, vs.), nakil araçları, et, et ürünleri, süt, süt ürünleri, suni tohumlama ve embriyo transferi enfeksiyon kaynağı olabilir.

Hasar görmüş boynuzlaşmış epitel dokusuna direk virüs girişi dışında, farengeal bölge enfeksiyonun primer bölgesidir. Viremiden veya klinik belirtilerin görülmesinden 1-3 gün önce bu bölgede virüs tespit edilebilir. Virüs farenksteki primer replikasyonu takiben lenfatik sisteme geçerek, kan yoluyla doku ve organları enfekte eder. Viremi dönemi yaklaşık 4-5 gün sürer. Klinik belirtilerin görülmesinden önce virüs sekret ve ekskretlerde vardır. Hedef dokulara (ağız, deri ve dilin boynuzsu epiteli) taşınan virus burada depolanır ve ikinci replikasyona başlar.

ŞAP HASTALIĞINA KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER:

Sığırlardaki Klinik Belirtiler

1. Yüksek ateş
2. Titreme
3. Donuk ve cansız bakışlar
4. Salyalı ve şapırtılı ağız
5. Ağız, dil ve dudaklarda yaralar
6. Diş etlerinde hassasiyet ve içi dolu kabarcıklar
7. Hassas ve ızdıraplı ayaklar
8. Ağır vakalarda tırnak düşmesi
9. Süt veriminde azalma
10. Buzağılarda ölüm

Koyunlardaki Klinik Belirtiler

1. Sığırlarda görülen belirtilere ilave olarak;
2. Durgunluk
3. Halsizlik
4. Aniden oluşan topallık
5. Sürüden ayrı yatma isteği
6. Kuzularda ölüm görülür

KORUYUCU OLARAK ALINACAK ÖNLEMLER

Yetiştiricilerin Alacağı Önlemler

1. Ahır girişlerinde şap hastalığına etkili dezenfektanlar (örn: sitrik asit veya sudkostik) ile muamele edilmiş paspasların sürekli bulundurulması. 
2. Ahırlara hayvan bakıcılarından başka kimsenin sokulmaması, bakıcıların da farklı kıyafet ve ayakkabı ile ahıra girmesi, 
3. Sağım öncesi ellerin, otomatik sağım makinelerinin ve memelerin temizliğine özen gösterilmesi. 
4. Yeni satın alınan hayvanların 15 gün süre ile karantinaya alınması ve süre sonunda sağlam ise diğer hayvanların yanına sokulmaması. 
5. Mera mevsiminde enfekte meralara hayvanların gönderilmemesi. 
6. Enfekte bölgelerden ot, saman, vb.nin alınmaması.

HASTALIK ÇIKMADAN VETERİNER TEŞKİLATININ ALACAĞI ÖNLEMLER:

• 4-6 ayda bir düzenli şekilde aşılama yapılması 
• Hayvan hareketlerinin kontrol edilmesi. 
• Hayvan sevkiyatından önce hayvanların aşılanması ve 3 hafta sonunda sevkiyata izin verilmesi. 
• Hayvancılıkla uğraşanların eğitilmesi.

HASTALIK ÇIKTIKTAN SONRA ALINACAK ÖNLEMLER:

Yetiştiricinin Alacağı Önlemler:

1. Hasta hayvanlar ile sağlıklı hayvanların hemen birbirinden ayrılması.  
2. Hasta hayvanların bulunduğu yerin dezenfeksiyonu 
3. Hasta hayvanların altlıklarının yakılması. 
4. Hayvan bakıcılarının ayrılması 
5. En hızlı şekilde Veteriner Hekimin haberdar edilmesi.
6. Veteriner Hekimin Alacağı Önlemler:
7. Kesin tanı için marazi madde alınarak en seri şekilde Şap Enstitüsüne gönderilmesi. 
8. Hastalık çıkan yere kordon konulması, çift tırnaklı hayvan ve ürünlerinin çıkışının durdurulması. 
9. Alınacak sonuç doğrultusunda hastalar, şüpheliler ve 5 aylıktan küçükler dışında kalan tüm hayvanların aşılanması. 
10. Ölen hayvanların yakılarak veya gömülerek imha edilmeleri.  
11. Sahibinin isteği doğrultusunda karantina bölgesinde kesilecek hayvanlara Hayvan Sağlığı Zabıtası hükümlerinin uygulanması.